Contlujiun

Le dagní dl defensur popolar parlamentar é zënzater tles mans dl’Europa. Aldedaincö é l’ombudsman n’istituziun oramai consolidada y en gran pert ince garantida dala costiuziun te vigni stat mëmber dla UE y dl Consëi Europeich. Ince la Uniun Europeica instëssa á cherié cun l’ombudsman europeich na te istituziun.

Düc i defensurs popolars de Südtirol á ciaré d’avëi n bun contat sides a livel nazional co internazional cun d’atri defensurs popolars. An se dejidrâ y se dejidrëia dër che l’idea dl ombudsman vëgnes svilupada inant. Tl 1998 él gnü metü sö l’Istitut Europeich dl Ombudsman (IEO). L’IEO é n’assoziaziun scientifica zënza fin de davagn che ó sostigní les ativités de stüde y de inrescida sön le dërt uman, la sconanza di zitadins y l’ombudsman y promöie y fá conësce la figöra dl ombudsman. L’IEO é nasciü dal’Academia europeica dl ombudsman dla Université da Desproch y á ciamó incö süa sënta a Desproch. Le defensur popolar Heinold Steger ê un di mëmbri fondadus y é sté a ce dl Istitut dal 1989 al 1991. Le defensur popolar Werner Palla é sté presidënt dl IEO dal 2002 al 2004. Ai 2 d’aurí dl 2010 á la defensuria popolara Burgi Volgger surantut sciöche pröma ëra l’inciaria da presidënta dl Istitut Europeich dl Ombudsman (IEO). Ai 24 de setëmber dl 2011 éra gnüda reconfermada te süa inciaria. Aldedaincö alda tan co dötes les Defenüdes ziviches europeiches pro l’IEO. La rëi europeica á al momënt 101 mëmbri istituzionai.

Ti ultims agn â l’IEO n gran interes da renforzé l’importanza di defensurs popolars regionai t’Europa. Sciöche presidënta dl IEO á Volgger alzé fora tl congres di comuns y dles regiuns dl Consëi Europeich (KRGE) a Strassbourg le bojëgn de standards minims europeics por düc i defensurs popolars regionai tl’Europa. Tlafinada á le congres realisé chësta ghiranza cun la ressoluziun 327/2011 y la racomanaziun 309/2011. Volgger á dit te so intervënt: „Les Defenüdes ziviches é sura döta Europa les uniches istituziuns de sconanza iuridica, che á sciöche fin chël da fá nasce indô, tres n’ativité de mediaziun efiziënta, la crëta di zitadins ti confrunc dl’aministraziun publica ciaran da fá capí plü saurí le laur dl’aministraziun. Ciodí pa promöie a livel europeich l’stitut de n ombudsman regional? La rajun plü importanta é ch’al é n’istituziun che ti stá dllungia ai zitadins, che respetëia süa sensibilité y che pó se dé da fá te na manira asvelta y efiziënta. Te tëmps olach’al vëgn sparagné sön la spëisa publica, podesson miné ch’al sides vaghé da potenzié les istituziuns de ombudsman regionales tl’Europa. Sciöche defensuria popolara de Südtirol sunsi indere plü co sigüda, che le sorvisc de n ombudsman regional pois porté pro dër tröp ala bona aministraziun tles regiuns.“